Sinopse das Apocynaceae da Estrada Parque do Pantanal de Mato Grosso do Sul, Brasil

Autores

  • Samuel Heimbach Campos Laboratório de Botânica Dra. Graziela Maciel Barroso/Herbário da Universidade Federal de Mato Grosso do Sul, Campus do Pantanal (COR), Corumbá, MS, Brasil. CEP 79204-902
  • Maria Ana Farinaccio Laboratório de Botânica Dra. Graziela Maciel Barroso/Herbário da Universidade Federal de Mato Grosso do Sul, Campus do Pantanal (COR), Corumbá, MS, Brasil. CEP 79204-902

DOI:

https://doi.org/10.17648/heringeriana.v15i1.917968

Palavras-chave:

Asclepiadaceae, Flora, Inventí?¡rio

Resumo

Apresentamos um levantamento com informações taxonômicas e de distribuição, além de uma chave de identificação de Apocynaceae para a Estrada Parque do Pantanal de Mato Grosso do Sul, Brasil. A Estrada Parque se configura como um recorte da biodiversidade do Pantanal pois abrange quatro de suas 11 sub-regiões desse domí­nio fitogeográfico (Abobral, Nabileque, Nhecolândia e Paraguai) e defronta-se com o Maciço do Urucum. Foram localizadas 15 espécies distribuí­das em 13 gêneros. Nove novas ocorrências de Apocynaceae para o Pantanal foram registradas: Araujia variegata, Funastrum clausum, Matelea friesii, Matelea nigra, Mesechites mansoanus, Odontadenia hypoglauca, Schubertia grandiflora, Tabernaemontana siphilitica e Tassadia berteroana.

Referências

Beek, T.A., Verpoorte R., Svendse, A. B., Leeuwenberg A. J. M. & Bisset, N. G. (1984) Tabernaemontana L. (Apocynaceae): A review of its taxonomy, phytochemistry, ethnobotany and pharmacology. J. Ethnopharmacol. 10(1): 1ââ?¬â??156.

Candolle, A.L.P.P. (1844) Prodromus Systematis Naturalis Regni Vegetabilis. Treuttel et Wuí?Ë?rtz, Paris, vol. 8, 684 pp.

Carvalho, R. & Farinaccio, M.A. (2021) Chaco: centro de diversidade de Araujia (Asclepiadoideae, Apocynaceae). In: Sartori, A.L.B., Arruda, R.C.O. & Souza, P.R. (Eds.) Chaco: caracteriza��o, riqueza, diversidade, recursos e intera��es. Editora UFMS, Campo Grande, pp. 127-141.

Ezcurra, C. (1981) Revisií?³n de las Apocinaceas de Argentina. Universidad de Buenos Aires, Buenos Aires, 224 pp.

Endress, M.E., Liede-Schumann, S. & Meve, U. (2014) An updated classification for Apocynaceae. Phytotaxa 159(3): 175ââ?¬â??194.

Endress, M.E., Meve, U., Middleton, D.J. & Liede-Schumann, S. (2018) Apocynaceae. In: Kadereit, J.W. & Bittrich, V. (eds.) The Families and Genera of Vascular Plants. Ed. 1, vol. 15. Springer, Berlin, pp. 207ââ?¬â??411.

Farinaccio, M.A. & Simí?µes, A.O. (2018) Checklist das Apocynaceae do estado de Mato Grosso do Sul, Brasil. Iheringia 73: 131ââ?¬â??146. https://doi.org/10.21826/2446-8231201873s131.

Farinaccio, M.A., Simí?µes, A.O., Vale, C.O., Campos, A.D., Koch, I., Morales, J.F. & Konno, T. (2013) Apocynaceae. In: Prata, A.P.N., Amaral, M.C.E., Farias, M.C.V. & Alves, M.V. (Eds.) Flora de Sergipe. Triunfo, Aracaju, vol. 1, pp. 47ââ?¬â??96.

Fidalgo, O. & Bononi, V.L.R. (1989) T�cnicas de coleta, preserva��o e herboriza��o de material bot�nico. Instituto de Bot�nica, S�o Paulo, 62 pp.

Flora do Brasil. (2020) Apocynaceae. Jardim Botí?¢nico do Rio de Janeiro. Disponí?­vel em: http://floradobrasil.jbrj.gov.br/reflora/floradobrasil/FB48 (acesso: 11 Novembro 2021).

Fontella-Pereira, J., Valente, M.C., Harley, R. & Silva, N.M.F. (1989) Contribuií?§í?£o ao estudo das Asclepiadaceae brasileiras - XXIV. Checklist preliminar do Estado da Bahia. Rodriguí?©sia 41(67): 81ââ?¬â??115. https://doi.org/10.1590/2175-78601989416708.

Fontella-Pereira, J. (2005) Asclepiadaceae. In: Wanderley, M.G.L., Shepherd, G.J., Melhem, T.S., Martins, S.E., Kirizawa, M. & Giulietti, A.M. (Eds.) Flora Fanerogí?¢mica do Estado de Sí?£o Paulo. Instituto de Botí?¢nica, Sí?£o Paulo, vol. 4, pp. 93ââ?¬â??156.

Forzza, R.C. et al (org.). (2010) Catí?¡logo de plantas e fungos do Brasil. Andrea Jakobsson Estí?ºdio: Instituto de Pesquisa Jardim Botí?¢nico do Rio de Janeiro, Rio de Janeiro, 871 pp.

Goní?§alves, E.G. & Lorenzi. H. (2011) Morfologia vegetal: organografia e dicioní?¡rio ilustrado de morfologia das plantas vasculares. 2í?ª ed. Instituto Plantarum de Estudos da Flora, Sí?£o Paulo, 512 pp.

Goyder, D.J. (2003) A Synopsis of Morrenia Lindl. (Apocynaceae subfam. Asclepiadoideae). Kew Bulletin 58(3): 713ââ?¬â??721. https://doi.org/10.2307/4111150.

Goyder, D.J, (2006) Rojasia reinstated and six new names and combinations in Matelea (Apocynaceae: Asclepiadoideae). Kew Bulletin 61(1): 31ââ?¬â??33.

Grisebach, A. (1879) Symbolae ad Floram argentinam. Abhandlungen der Kí?¶niglichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Gí?¶ttingen 24: 1ââ?¬â??345.

Hochstetter, C.F. (1841) Erste Lieferung der vom Reiseverein ausgegebenen durch Wilhelm Schimper gesammelten Abyssinischen Pflanzen. Flora 24(1): 17ââ?¬â??32.

Jacquin, N.J. (1760) Enumeratio Systematica Plantarum. Lugduni Batavorum, Theodorum Haak, Leiden, 44 pp.

Kinoshita, L.S. (2005) Apocynaceae. In: Wanderley, M.G.L., Shepherd, G.J., Melhem, T.S., Martins, S.E., Kirizawa, M. & Giulietti, A.M. (Eds.) Flora Fanerogí?¢mica do Estado de Sí?£o Paulo. Instituto de Botí?¢nica, Sí?£o Paulo, vol. 4, pp. 35ââ?¬â??92.

Leeuwenberg, A.J.M. (1994) Revision of Tabernaemontana Two: The new world species and Stemmadenia. Royal Botanic Gardens, Wageningen, 450 pp.

Liede, S. & Werberling, F. (1995) On the inflorescence structure of Asclepiadaceae. Plant Systematics and Evolution 197: 99ââ?¬â??109.

Liede, S. & Meve, U. (2001) Taxonomic Changes in American Metastelminae (Apocynaceae-Asclepiadoideae). Novon 11(2): 171ââ?¬â??182.

Linnaeus, C. (1782) Supplementum plantarum systematis vegetabilium editionis decimae tertiae, generum plantarum editionis sextae, et specierum plantarum editionis secunda. Impensis Orphanotrophei, Brunsvigae. 467 pp.

Malme, G.O.A. (1927) Asclepiadaceae mattogrossenses. Arkiv fí?¶r Botanik 21A(12): 25ââ?¬â??26.

Martius, C.F.P. & Zuccarini, J.G. (1824) Nova Genera et Species Plantarum. Typis Lindaueri, Munchen, vol. 1, part 3, pp. 37ââ?¬â??80, t. 25ââ?¬â??55.

Miers, K. (1878) On the Apocynaceae of South America. Williams and Norgate, London, 291 pp.

Moore, S.L.M. (1904) Mons. A. Robert's Matto Grosso plants II. J. Bot. 42: 100ââ?¬â??110.

Morales, J.F. (1999) A Synopsis of the Genus Odontadenia Series of Revisions of Apocynaceae XLV. Bulletin Du Jardin Botanique National de Belgique 67(1): 381ââ?¬â??477. http://dx.doi.org/10.2307/3668437.

Morales, J.F. (2006) Estudios em las Apocynaceae Neotropicales XXVI: una monografia del gí?©nero Mesechites (Apocynoideae, Mesechiteae). Candollea 61(1): 215ââ?¬â??277.

Morales, J.F. (2009a) La famí?­lia Apocynaceae (Apocynoideae, Rauvolfioideae) en Guatemala. Darwiniana 47(1): 140ââ?¬â??184.

Morales, J.F. (2009b) Estudios en las Apocynaceae Neotropicales XXXVII: Monografí?­a del gí?©nero Rhabdadenia (Apocynoideae: Echitateae). Journal of the Botanical Research Institute of Texas 2(3): 541ââ?¬â??564.

Morillo, G. & Fontella, J.P. (1990) Asclepiadaceae Brasilienses, VI. Novos combinaí?§í?µes en Matelea Aubl. Ernstia 57: 1ââ?¬â??3.

Morokawa, R., Simí?µes, A.O. & Kinoshita, L.S. (2013) Apocynaceae s. str. do Parque Nacional da Serra da Canastra, Minas Gerais, Brasil. Rodriguí?©sia 64(1): 179ââ?¬â??199.

Muí?Ë?ller Argoviensis, J. (1860a) Apocynaceae. In: von Martius, C.F.P. (Eds.) Flora Brasiliensis. Typis Lindaueri, Mí?¼nchen, vol. 6, part. 1-2, p. 1ââ?¬â??196, t. 1ââ?¬â??53.

Mí?¼ller Argoviensis, J. (1860b) Species novae nonnullae americanae ex Ordine Apocynearum et observations quaedam in species generis Echitis Auctorum earumque distributio in genera emendata et nova. Linnaea 30: 387ââ?¬â??454.

Nunes, A.P., Tizinael, F.A.T., Melo, A.V., Nascimento V. & Machado, N. (2010) Aves da Estrada Parque Pantanal, Corumbí?¡, Mato Grosso do Sul, Brasil. Atualidades Ornitolí?³gicas On-line 156: 33ââ?¬â??47.

Oliveira, M.S. & Marques, H.R. (2016) Estrada Parque Pantanal: comunidades, solidariedade e desenvolvimento. Revista Semioses 10(2): 29ââ?¬â??39. https://doi.org/10.15202/1981996x.2016v10n2p29.

Pereira, I.S. (2009) Apocynaceae Juss. s.l. das restingas do estado do Parí?¡. Universidade Federal Rural da Amazí?´nia, Belí?©m, 69 pp.

Pirolla-Souza, A.O., Arruda, R.C., Pace, M.R. & Farinaccio, M.A. (2019) Leaf anatomical characters of Rhabdadenia (Rhabdadenieae, Apocynaceae), their taxonomic implications, and notes on the presence of articulated laticifers in the genus. Plant Systematic and Evolution 305: 797ââ?¬â??810. https://doi.org/10.1007/s00606-019-01608-z.

Pott, A., Silva, J.S.V., Salis, S.M., Pott, V.J. & Silva, M.P. (2000) Vegetaí?§í?£o e uso da terra. In: Silva, J.S.V. (Ed.). Zoneamento ambiental da borda oeste do Pantanal: Macií?§o do Urucum e adjací?ªncias. Embrapa Comunicaí?§í?£o para Transferí?ªncia de Tecnologia, Brasí?­lia, pp. 11ââ?¬â??131.

Radford, A.E. (1986) Fundamentals of plant systematics. Harper & Row, Publishers, Inc, New York, 498 pp.

Rapini, A., Mello-Silva, R. & Kawasaki, M.L. (2001) Asclepiadoideae (Apocynaceae) da Cadeia do Espinhaí?§o de Minas Gerais, Brasil. Boletim de Botanica 19: 55ââ?¬â??169.

Rapini, A. (2010) Revisitando as Asclepiadoideae (Apocynaceae) da Cadeia do Espinhaí?§o. Boletim de Botanica 28(2): 97ââ?¬â??123.

Rapini, A., Fontella-Pereira, J. & Goyder, D. J. (2011) Towards a stable generic circumscription in Oxypetalinae (Apocynaceae). Phytotaxa 26: 9ââ?¬â??16.

Santos, A.P.B., Farinaccio, M.A., Ribeiro, P.L., Meve, U. & Rapini, A. (2019) Three new species of Petalostelma (Apocynaceae), and enlightenment of the concept of P. sarcostemma. Willdenowia 49(3): 285ââ?¬â??293. http://dx.doi.org/10.3372/wi.49.49301.

Schlechter, R. 1914. Philibertia H. B. et Kth. und Funastrum Fourn. Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 13(363/367): 276ââ?¬â??287.

Silva, J.S.V. & Abdon, M.M. (1998) Delimitaí?§í?£o do Pantanal brasileiro e suas sub-regií?µes. Pesquisa Agropecuí?¡ria Brasileira 33: 1703ââ?¬â??1711.

Simí?µes, A.O. & Kinoshita, L.S. (2002) The Apocynaceae s. str. of the Carrancas region, Brazil. Darwiniana 40(1-4): 127ââ?¬â??169.

Souza, V.C. & Lorenzi, H. (2019) Bot�nica sistem�tica: guia ilustrado para identifica��o das fam�lias de Faner�gamas nativas e ex�ticas no Brasil, baseado em APG IV. Quarta Edi��o. Jardim Bot�nico Plantarum, S�o Paulo, 768 pp.

Sprengel, K.P.J. (1825) Systema Vegetabilium. Editio decima sexta. Sumtibus Librariae Dieterichianae, Gí?¶ttingae, vol. 1, 1008 pp.

Stevens, W.D. (1988) New names and combinations in Apocynaceae, Asclepiadoideae. Phytologia 64(5): 333ââ?¬â??335.

Thiers, B. (continuously updated) Index Herbariorum: A global directory of public herbaria and associated staff. New York Botanical Garden's Virtual Herbarium. Disponí?­vel em: http://sweetgum.nybg.org/science/ih (acesso: 08 Fevereiro 2021).

Vellozo, J.M.C. (1829) Florae Fluminensis seu, Descriptionum plantarum praefectura. Flumine Januario, ex Typographia nationali, Rio de Janeiro, 372 pp.

Woodson, R.E. (1933) Studies in the Apocynaceae IV: the American genera of Echitoideae [prim.]. Ann. Missouri Bot. Gard. 20(4): 605ââ?¬â??790.

Downloads

Publicado

2021-12-20

Como Citar

Heimbach Campos, S., & Farinaccio, M. A. (2021). Sinopse das Apocynaceae da Estrada Parque do Pantanal de Mato Grosso do Sul, Brasil. Heringeriana, 15(1), 178–191. https://doi.org/10.17648/heringeriana.v15i1.917968

Edição

Seção

Artigos Originais

Artigos mais lidos pelo mesmo(s) autor(es)